Als transformatiecoach ben ik op zoek naar impact in ontwikkelen. In mijn praktijk zie ik dat inzicht en ‘willen’ noodzakelijk zijn, maar niet voldoende om te komen tot wezenlijke verandering. Er zit een verborgen rem op ontwikkeling, die tegelijkertijd gaspedaal kan zijn. Wat het geheim is? Ons lichaam en emoties. Dit waardevolle inzicht kwam in meerdere contexten op mijn pad. Niet alleen in persoonlijk leiderschap ook als organisatiecoach merkte ik dat teams vaak de eerste cruciale stap zetten richting bewustwording (analyse van hun gedrag) maar dat het wezenlijk transformeren naar nieuw gedrag een hele uitdaging met zich meebrengt. Hierbij blijkt dat nieuwe overtuigingen vaak onvoldoende kracht generen om werkelijk te transformeren wanneer ons lichaam op de rem gaat staan. In dit artikel wil ik met jullie aan de hand van het transformatieproces model (TPM – Model gelinkt aan Impeccable Leadership) verkennen wat de cruciale fasen zijn in dit proces. En waarom bewustwording van deze fasen en de werking van het lichaam en emoties een significante rol spelen in het transformatieproces. Dit artikel vormt het begin van een reeks van opeenvolgende artikels die transformatie van binnenuit belichten.
Transformeren van binnenuit
Wanneer ik spreek over transformatie van binnenuit dan bedoel ik het ontwikkelen van onze staat van zijn. Onze staat van zijn wordt gevormd door onze gedachten en onze emoties. Ons gedrag en acties zullen voortvloeien uit onze staat van zijn en zullen door onze zintuigen als eerste kunnen worden waargenomen.
Staat van zijn = gedachten (brein) + emoties (Lichaam)
Het is van belang in het achterhoofd te houden dat hetgeen wat we zien, gedrag, een weerspiegeling is van onze staat van zijn. En dat de werkelijke motor van ons gedrag af te leiden is van de som van onze gedachten en emoties. Een ander belangrijke voetnoot in de werking van onze staat van zijn, is dat het lichaam steeds naar een overeenstemming van gedachten en emoties zal streven. Dit wil zeggen, angstige gedachten creëren een gevoel (energie) van angst in het lichaam en vice versa (aanmaak van bijkomende stresshormonen) alsook blije gedachten creëren een energie van blijdschap in het lichaam en vice versa (Endorfine,).
Verandering van binnenuit houdt in, dat als we willen transformeren, dat we zowel onze gedachten (brein) als emoties (lichaam) dienen te veranderen. En in die combinatie merk ik juist heel vaak dat het stokt in onze ontwikkeling. In onze maatschappij gaat heel vaak de aandacht naar onze gedachten, het cognitieve gedeelte van de ontwikkeling. Terwijl emoties vaak als zweverig worden beschouwd. Het is juist bij de emoties, de energieën in ons lichaam, dat op cruciale momenten de sleutel tot werkelijke transformatie ligt. Daar bovenop kunnen bepaald soort emoties zorgen voor ofwel een rem, ofwel een gaspedaal effect in dat proces.
Aan de hand van het TPM model, dit is een waardevolle tool die we hanteren met het gedachtengoed van Impeccable leadership, wil ik jullie op een gestructureerde en visuele wijze meenemen waarom bewustwording van een aantal fasen met bijhorende emoties cruciaal zijn in een transformatieproces.
Verkenning van cruciale fasen aan de hand van transformatie proces model
In een transformatieproces zijn er veel verschillende bewegingen en elementen die een invloed uitoefenen. Het mooie aan het TPM is dat dit model in één blik veel verschillende aspecten in kaart brengt.
In de bovenstaande paragraaf sprak ik over momenten wanneer emoties een cruciale rol kunnen spelen in het ontwikkelingsproces. In het voorbeeld van Sofie zal ik de nadruk leggen op drie belangrijke fasen waarin emoties een significante rol kunnen spelen; Ontspannen in het onbekende; Ontspannen in de spanning en in Aanraking komen met je droom/intentie.
Om het praktisch en concreet te maken neem ik jullie graag mee in het praktijkgeval van Sofie. In dit geval is het een voorbeeld van een individueel proces maar het zou evengoed een team ontwikkelingsproces kunnen voorstellen.
Sofie is inhoudelijk sterk in haar werk. Haar vakkennis heeft haar ver gebracht. Maar nu lijkt haar kracht haar te belemmeren in groei en plezier. Wat is er aan de hand? Collega’s melden in toenemende mate niet langer in haar team te willen werken. Ze micromanaged en wat je oplevert is niet snel goed genoeg. Ze houdt inhoudelijke het slot op de deur. Dat betekent dat het werk dat anderen doen steeds wordt gecontroleerd. Aandacht voor de relatie en met zorg en betrokkenheid collega’s verder helpen in hun ontwikkeling is een brug te ver. Het remt de motivatie. Brengt onder druk de relatie in mineur. En hoewel ze weet dat ze meer vertrouwen aan haar collega’s wil geven, lukt het haar niet.
Hoe komt dat nou?
Ontspannen in het onbekende
Transformeren wil zeggen dat we een beweging willen inzetten waarbij we vertrekken van situaties -problemen (gedrag) die niet meer voor ons werken en waar we ons willen bewegen naar een meer gewenste situatie. Zo kan Sofie aangeven dat zij af wil van haar neiging tot controle en dat ze niet louter en alleen wil focussen op het inhoudelijke aspect van haar werk. Waarbij haar gewenste ontwikkeling ligt in het kunnen loslaten, werk uit handen kunnen geven en waarbij er meer oog is voor de relatie met haar collega’s. Zoals je merkt is deze beweging een weerspiegeling van Sofies gedrag. Op het moment dat Sofie deze ontwikkelingsbeslissing neemt komt ze in de periode van ontwikkeling terecht. Dit gaat over het lange termijn proces. Deze fase gaat over het leren ontspannen in het onbekende.
Sofie beslist om jarenlange gewoonte van controle en inhoudelijke focus om te switchen naar werk uit handen leren geven en focus op zorg en betrokkenheid naar collega’s toe. Wil zij nieuw gedrag neerzetten dan dient zij ook de motor te transformeren, dit wil zeggen: overtuigingen en emoties die gelinkt zijn aan controle en inhoudelijke focus transformeren naar ondersteunende gedachte en emoties gelinkt aan loslaten en vertrouwen en investeren in de relatie. Dit op zich, is al een moeilijkheid aan ontwikkelen daarbovenop is er nog een extra ongeziene kracht in het spel. Bewegen naar de gewenste ontwikkeling wil ook zeggen afscheid nemen van jarenlange gewoonte (=automatisme in hersencircuits en chemische huishouding in het lichaam.) Het breken van gewoonte brengt het lichaam in extra stress en chaos. Het lichaam is niet geneigd zijn vertrouwde gewoonte zomaar op te geven.
Door het breken van gewoonte komt ons lichaam in het onbekende terecht komt. Hierdoor ontstaat een extra lichamelijke reactie; Het lichaam zal jouw jarenlange chemische en hormonale huishouding hetzelfde willen houden. Jouw lichaam zal je trachten uit de verandering te praten. Het klinkt misschien heel vreemd dat we gewoon geraakt zijn aan de situaties waar we zo graag vanaf willen. Toch geeft het lichaam vaak de voorkeur aan een vertrouwde, destructieve omgeving dan een nieuwe, onbekende weg.
Wanneer Sofie dus beslist om in het proces van verandering te stappen, in dit geval proberen werk uit handen te geven, minder te controleren en focus te leggen op de relatie, worden er door het breken van gewoonte en het stappen in het onbekende, extra overlevingsemoties (stress, angst, verdriet,..) getriggerd. In deze periode kan je dus extra stress ervaren in je lichaam. Zoals beschreven in het eerste gedeelte van dit artikel zal ons systeem streven naar congruentie van denken en voelen. Wanneer het lichaam stresshormonen produceert door in het onbekende te stappen en verandering in te gaan, zullen positieve gedachten onvoldoende kracht generen om werkelijk te bewegen naar het gewenste. Jouw ondersteunde overtuigingen zorgen voor een positief geloof, toch zegt angst in je lichaam het tegenovergestelde. Deze angst zal terug angstige gedachten (zoals bv. Kan ik deze inhoudelijke controle wel loslaten? Misschien zal dit de kwaliteit onder druk zetten en worden er fouten gemaakt) in gang zetten omwille van die congruentie. Bewustwording van de emoties gelinkt aan het onbekende en de tegenkracht ervan, vormt een belangrijke stap in het transformatieproces. Het zorgt ervoor dat je weet dat er zelfsabotage op de loer ligt en zorgt er ook voor dat je je bewust wordt dat je je lichaam eerst in veiligheid dient te brengen.
Ontspannen in de spanning – Crash State
De tweede fase gaat over momenten waarin je onder druk komt te staan. Dit zijn situaties in je proces waar je juist wordt uitgedaagd op jouw ontwikkelpunt door triggers in je omgeving. Een fase die gaat over leren ontspannen in de spanning.
Deze fase gaat over de spannende momenten die je katapulteren in het verleden, waarbij belemmerende gedachten en emotionele ladingen van het verleden getriggerd worden. Het gaat hier bv. over de momenten waarop Sofie erachter komt dat er in een belangrijk dossier een fout gemaakt is. In bovenstaande paragraaf werd vermeld dat we in het transformatieproces gedachten en emoties dienen te wijzigen wanneer we ander gedrag willen ontwikkelen. We dienen ons echter zeer bewust te zijn dat deze staat van zijn ooit ontstaan is door ervaringen uit het verleden. Het gaat meestal over ervaringen waar de emotionele lading (soort pijn uit het verleden) er nog op plakt. In dit geval zou dat angst om fouten te maken en de gedachten ‘niet goed genoeg te zijn’ getriggerd kunnen hebben in de situatie onder druk.
Deze triggers uit de omgeving worden door het lichaam als gevaarlijk beschouwd. Wanneer het lichaam gevaar detecteert krijgen overlevingsemoties (angst, verdriet, lijden, woede,..)vrij spel.
Wanneer Sofie in deze situatie terecht komt, zal al haar energie gebruikt worden om het gevaar buiten haarzelf te detecteren en haar bijhorende strategie op toe te passen (vechten-vluchten-bevriezen). Het enige wat op dit moment telt is het zover mogelijk wegblijven van het gevaar (angst niet goed genoeg te zijn). Zonder dat we het goed beseffen zorgt juist deze strategie ervoor, in dit geval terugplooien op jezelf en nog meer controleren of collega’s top down aanspreken over fout, dat je in de situatie terecht komt waar je juist vanaf wil. De emotionele ladingen uit het verleden zorgen ervoor dat het lichaam stresshormonen aanmaakt en dat we belemmerende gedachten uit het verleden aanwenden om uit de situatie te geraken. Gedachten en overlevingsemoties uit het verleden zullen er niet voor kunnen zorgen dat we ons bewegen naar de gewenste ontwikkeling. Deze zorgen er juist voor dat we terugvallen in onze oude gewoonten.
Deze tweede fase gaat dus in principe over ‘triggers in de buitenwereld’ die gelinkt zijn aan emotionele ladingen/gebeurtenissen uit het verleden. Wanneer er gevaar dreigt, volgens ons lichaam, is het geen tijd om te kiezen voor die nieuwe gedachte met bijkomende blije emotie (loslaten). Energie wordt dan gebruikt om jezelf veilig te stellen van de buitenwereld waarbij je terugvalt op je strategie. Ook hier vormt bewustwording van je strategieën gelinkt aan emotionele ladingen en belemmerende overtuigingen uit het verleden een belangrijke stap in het transformatieproces. Bewustwording kan ervoor zorgen dat je lichaam niet onmiddellijk in de stress gaat, omdat je beseft dat oude emotionele ladingen uit het verleden op de loer liggen en dat dit de onrust in je lichaam veroorzaakt.
Aanraking met de droom/intentie
De twee fasen die bovenstaand werden beschreven laten de tegenwerkende kracht van emoties zien die kunnen optreden in het transformatieproces. De derde fase daarentegen gaat over een gaspedaal effect in het proces, tevens ook de sleutel om in beweging te blijven en verder te ontwikkelen. Deze fase heeft alles te maken met het in aanraking komen met je droom, de gewenste intentie. Het zijn voornamelijk de emoties die gekoppeld zijn aan die intentie die een helend effect hebben op je lichaam en het ontspannen in het onbekende en in de spanning.
In meeste gevallen weten we als mens vaak wat we niet meer willen. Terwijl de vraag van wat we dan wel willen, een grote onbekende blijft. Juist in deze intentie, in de ideale situatie ligt de grote motor om in beweging te komen. Wat ik regelmatig hoor bij deze fase is; ja het is zo abstract, zo zweverig. En het is daar waar het vaak mistig wordt. Willen we de droom als motor gebruiken dan dient deze allesbehalve abstract te zijn. Hier wordt je uitgedaagd om juist een zeer gedetailleerd beeld te maken van je droom waarbij bijhorende ondersteunende gedachten alsook de verhoogde emoties een belangrijke element vormen.
In ons voorbeeld zet Sofie een intentie waarbij zij in staat is in de werkcontext de inhoud meer los te laten waarbij ze haarzelf in een ontspanning houding ziet in contact met haar collega’s. Ze voelt een soort van vrijheid en rust over haar heen komen wanneer ze ervaart dat er in deze context ook een ruimte bestaat waarbij fouten niet zeggen dat ze niet goed genoeg is. Het is belang dat Sofie nagaat welke overtuigingen bekrachtigend werken voor haar maar voornamelijk welke emoties dit beeld bij haar oproepen. De emoties gekoppeld aan haar droom zullen van een andere orde zijn. We spreken hier dan over verhoogde emoties zoals vrijheid, rust,.. enz. Nu juist door het regelmatig in contact komen met je droom en deze bijhorende verhoogde emoties ligt een waardevolle bron om te ontwikkelen. Deze bron heeft een helend effect op de twee bovenstaande fasen.
Doordat Sofie regelmatig in aanraking komt met haar intentie en bijhorende emoties en gedachten zal ze voeding geven aan de nieuwe gewenste ontwikkeling. Voor ons onbewuste brein (daar waar automatisme opgeslagen zijn) maakt het niet uit of de situatie al werkelijk heeft plaatsgevonden. Daarnaast kan haar lichaam landen in nieuwe toekomstige emoties. Hierdoor creëert ze een nieuwe gewoonte; dit wil zeggen dat ze nieuwe circuits aanmaakt in haar hersenen alsook dat haar hart (lichaam) meer coherent gaat slaan.
Wanneer we dit terugbrengen naar de eerste fase ‘ontspannen in het onbekende’, zal het effect van bijkomende stress en onveiligheid verminderen omdat je intentie, die gelinkt is aan de nieuwe gewenste situatie, niet meer onbekend is. Het lichaam is reeds bezig met het aanpassen aan een nieuwe chemische en hormonale huishouding door je af te stemmen op je intentie.
Wanneer we dit terugbrengen naar de tweede fase ‘ontspannen in de spanning’, zal het effect van het gevaar gelinkt aan emotionele ladingen uit het verleden verminderen. Door de bewustwording van deze spannende situaties en het in contact komen met verhoogde emoties, gelinkt aan je intentie, zal je steeds beter in staat worden je lichaam te kunnen ontspannen. Verhoogde emoties zoals vrijheid, rust, geluk zorgen ervoor dat het hart en lichaam minder snel in de stress gaat waardoor er minder snel signalen naar het analytisch brein en reptielen brein gestuurd wordt om dit te analyseren, op te lossen en te overleven. Doordat je lichaam minder angstige gevoelens met minder congruente angstige gedachten (minder stresshormonen aanmaakt) heeft, ben je sneller in staat het in veiligheid te brengen.
Door in aanraking te komen met verhoogde emoties creëer je coherentie in je hart en in je hersenen. Hierdoor blijft er op spannende momenten energie over om te ontwikkelen en ontstaat er ruimte om op dat moment met jezelf in dialoog te gaan. Zo kunnen we emotionele ladingen uit het verleden helen. In plaats van emotioneel te reageren, zal je emotioneel reflecteren en door die ontspanning zal ons brein openstaan voor nieuwe alternatieven. Hierdoor kan Sofie bewegen naar hetgeen ze steeds vermijdt, (ze blijft met haarzelf in dialoog en kan zo uit de persoonlijke reactie blijven hierdoor kan ze melden aan haar collega’s waar ze op spannende momenten in terecht komt zodat de verbinding behouden blijft en ze niet dient terug te plooien op zichzelf en het alleen oplossen) waardoor ze terecht zal komen in haar gewenste ontwikkeling.
In dit artikel nam ik jullie graag mee in een verkenning welke fasen met bijhorende emoties cruciaal zijn in een transformatieproces. Dit artikel is geschreven om een eerste impuls, inzicht te geven in transformatie van binnenuit. Mijn wens is om mensen een dieper inzicht te geven in dit proces en wat het betekent om mens te zijn. Welke onderwerpen kunnen jullie nog verwachten in deze reeks; Wat zijn emoties, Identiteit en meesterschap, integratie van het transformatieproces in leiderschap en het meer universele aspect van transformeren. Naast deze artikels komt er een aanbod vanuit Soulrise om door ervaringsgerichte trainingen te gaan waarbij transformatie van binnenuit belicht wordt.
Heb je in tussentijd interesse om te ontdekken waar je kracht ligt en hoe je belemmeringen doorbreekt. Neem dan gerust contact met me op via kristel@soulrise.be